Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակություն
Կայք: | Elearning Kasa |
Դասընթաց: | ՀՊՉ ՈՒԹ ՀԻՄՆԱՐԱՐ ԿԱՐՈՂՈՒՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ |
Book: | Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակություն |
Printed by: | Guest user |
Date: | Thursday, 23 March 2023, 12:27 PM |
Ներածություն
Հանրակրթության պետական չափորոշչով սահմանված 8 կարողունակություններից է մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակությունը: Հանրակրթական պետական չափորոշչում մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակությունը ներկայացվում է հետևյալ կերպ. «սովորողներն առօրյա կյանքում օգտագործում են մաթեմատիկական մտածողություն՝ բնության, հասարակության, մշակույթի և աշխատանքային ոլորտի երևույթները ճանաչելու և դրանք մաթեմատիկական կառուցվածքների, բանաձևերի, մոդելների, կորերի, աղյուսակների միջոցով հասկանալու համար։ Աշակերտները կարողանում են ընկալել և արդյունավետ կիրառել վերացարկված և ընդհանրացված հասկացությունները և ճանաչել իրականության մեջ դրանց արտացոլումները: Նրանք ընկալում են բնագիտական մտածողության և աշխատանքի, ինչպես նաև տեխնիկական առաջընթացի միջև եղած փոխադարձ կապը։ Աշակերտներն ընկալում են տեխնոլոգիական գիտելիքի կիրառման հնարավորությունները մարդու պահանջմունքների համատեքստում, ճանաչում են մարդու գործունեության արդյունքում ի հայտ եկող փոփոխություններն ու սեփական պատասխանատվությունը»։
Ներկայումս մանկավարժության, մանկավարժական հոգեբանության, կրթության սոցիոլոգիայի ոլորտում չափորոշիչները կառուցվում են կարողունակ աշխատողի ձևավորման խնդրի լուծման շուրջ, որտեղ կարողունակությունը դիտարկվում է որպես ապագա մասնագետի անհատականության հատկանիշ, որի ձևավորվումը սկսվում է հանրակրթական ծրագրի շրջանակում՝ ընդգրկելով տարրական, հիմնական և միջնակարգ կրթական աստիճանները:
Այսպիսի մոտեցման պարագայում մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության նպատակի ձևավորման գործիքակազմ են համարվում մետակրթական կառուցվածքները, սովորողի մոտ առարկայական չափորոշիչների հիման վրա ձևավորված գիտելիքները, հմտությունները, դիրքորոշումը և արժեքները, ինչպես նաև սոցիալական և նախամասնագիտական որակները:
Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության բնութագրիչները
Գիտելիք`
-
բացատրի տեխնոլոգիական նորամուծությունների գիտական հիմքերը, ներկայացնի տեխնոլոգիական ձեռքբերումները որպես գիտական և հետազոտական մտքի արգասիք,
-
նշի ժամանակակից էկոլոգիական հիմնախնդիրները և ծանոթանա դրանց լուծման հիմնական սկզբունքներին,
-
նկարագրի բնության օբյեկտները և երևույթները,
-
տիրապետի երկրաչափական լեզվին, դրա միջոցով նկարագրի շրջակա աշխարհը,
-
տիրապետի գործնական իրադրություններում կիրառվող հանրահաշվական գիտելիքների:
Հմտություններ՝
-
նկատի օրինաչափություններ ու համաչափություններ բնության տարբեր երևույթներն ուսումնասիրելիս և համապատասխան հաշվարկներ կատարելիս,
-
հավաքագրի տվյալներ (նաև ոչ թվային), վերլուծի և ներկայացնի աղյուսակների, գրաֆիկների դիագրամների տեսքով,
-
կազմի բյուջե և կատարի համապատասխան հաշվարկներ,
-
մշակի և իրականացնի բնագիտամաթեմատիկական և տեխնիկական նախագծեր,
-
արտահայտի, հիմնավորի և պաշտպանի սեփական տեսակետը և դիրքորոշումը։
Դիրքորոշում/արժեք
-
արժևորի մաթեմատիկայի և բնական գիտությունների դերը գիտատեխնիկական առաջընթացում,
-
նկատի և կարևորի համաչափության տարբեր դրսևորումները բնության երևույթներում, արվեստի և ճարտարապետության բնագավառներում,
-
ունենա պատասխանատվության զգացում սեփական աշխատանքի նկատմամբ,
-
կարևորի խոսքի հստակությունն ու հակիրճությունը, ինչպես նաև ոչ խոսքային միջոցների՝ գծապատկերների, նշանների, պայմանանշանների դերը հաղորդակցման ընթացքում,
-
արժևորի ինֆորմացիայի հավաստիությունը և դրանց աղբյուրները, կայացնի ճիշտ որոշումներ՝ վերլուծելով արժանահավատ տեղեկույթը:
Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակությունը ձևավովորող վերջնարդյունքները
Հանրակրթության պետական չափորոշչով (ՀՊՉ) սահմանված կարողունակությունները (այդ թվում նաև մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակություն) ձևավորելու նպատակով սահմանված են համապատասխան վերջնարդյունքներ:
Հանրակրթական տարրական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության արդյունքում մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության ձևավորման ակնկալվող վերջնարդյունքները ըստ հանրակրթության պետական չափորոշիչի
-
օգտագործի ունեցած գիտելիքներն և հմտությունները օբյեկտները չափելու, հաշվելու, համեմատելու, նկարագրելու, դրանց քանակական, որակական և տարածական պարզ հարաբերակցությունները գնահատելու համար.
-
ճանաչի և պատկերի որոշ երկրաչափական պատկերներ, ունենա պարզ տարածական պատկերացում.
-
կառուցի ֆիզիկական և մաթեմատիկական պարզ մոդելներ.
-
գրավոր և բանավոր կատարի գործողություններ թվային արտահայտությունների հետ.
-
մտքերն արտահայտելիս բերի պարզ հիմնավորումներ, կատարի ընդհանրացումներ և պարզ դասակարգումներ.
-
դրսևորի տրամաբանական և ստեղծագործական մտածողություն, և կարողանա անդրադառնալ ու արձագանքել սեփական և ուրիշների ստեղծած աշխատանքին.
-
հասկանա իր առջև դրված խնդիրը, մշակի և կատարի քայլեր այն լուծելու համար.
-
համատեղ կամ ինքնուրույն իրականացնի պարզ հետազոտական աշխատանքներ, անի եզրակացություններ՝ հիմնվելով ստացված տվյալների և դիտարկումների վրա, փաստերը օգտագործի իր գաղափարները հիմնավորելու համար և ներկայացնի ստացված արդյունքը պարզ գիտական բառապաշարով
-
ճանաչի տեղեկատվության աղբյուրների ու միջոցների բազմազանությունը.
-
Նկարագրի շրջակա աշխարհի օբյեկտները, երևույթները և դրանց փոխադարձ կապերը․
-
Իմանա, որ շրջապատող աշխարհի ճանաչողության եղանակներից մեկը գիտությունն է, ներկայացնի մարդու և բնության վրա գիտության որոշ ձեռբերումների ազդեցությունը։
Հանրակրթական հիմնական ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության արդյունքում մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության ձևավորման ակնկալվող վերջնարդյունքները ըստ հանրակրթության պետական չափորոշիչի
-
վերլուծի և ընկալի տարբեր բնույթի գրական հայերեն տեքստեր և հասկանա դրանց հիմնական գաղափարը.
-
իրականացնի չափումներ, կատարի մոտավոր ու ճշգրիտ հաշվարկներ և գնահատի արդյունքները՝ ընտրելով և օգտագործելով համապատասխան հասկացություններ, սկզբունքներ, նյութեր և սարքավորումներ.
-
կիրառի երկրաչափական պատկերների և մարմինների մասին գիտելիքներն ամենօրյա կյանքում և հարակից ուսումնական առարկաներն ուսումնասիրելիս.
-
կառուցի և կիրառի տարբեր մաթեմատիկական մոդելներ, լուծի խնդիրներ՝ օգտագործելով պարզ ալգորիթմներ և տրամաբանական հիմնավորումներ.
-
որոշի խնդրի լուծման համար անհրաժեշտ տեղեկույթը, գտնի խնդիրների լուծման ստեղծագործ մոտեցումներ և համեմատի դրանք.
-
վերլուծի, գնահատի և առաջարկի դասակարգման, տարբերակման կամ խմբավորման չափանիշներ՝ ելնելով խնդրի պահանջից.
-
վերլուծելով ֆինանսական տեղեկությունը՝ կարողանա համեմատել ֆինանսական ծառայություններ և կազմակերպություններ։ Ճանաչի ֆինանսական ոլորտում քաղաքացու իրավունքներն ու պարտականությունները.
-
գնահատի իր և ուրիշների կարծիքն ու փաստարկները, վերլուծի պատճառահետևանքային կապերը և կայացնի որոշումներ.
-
ստանա, վերլուծի, գնահատի և ներկայացնի անհրաժեշտ տվյալներ, առաջարկի վարկածներ.
-
արտահայտի, հիմնավորի և պաշտպանի սեփական տեսակետը և դիրքորոշումը.
-
ընկերակցի, դրսևորի բաց և դրական վերաբերմունք այլոց հանդեպ, համագործակցի և հաղորդակցվի տարբեր ձևաչափերով, ակտիվորեն լսի և հարգանքով վերաբերվի այլ մարդկանց տեսակետներին և գաղափարներին.
-
Կիրառի բնագիտական առարկաներից ստացված հիմնարար գիտելիքները բնության և տիեզերքի օբյեկտների նկարագրության, երևույթների և դրանց փոխադարձ կապերի բացատրության, ֆիզիկական մոդելավորման և խնդիրների լուծման համար։
Հանրակրթական միջնակարգ ծրագրի շրջանավարտի ուսումնառության արդյունքում մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության ձևավորման ակնկալվող վերջնարդյունքները ըստ հանրակրթության պետական չափորոշիչի
-
համադրի և վերլուծի տարբեր մաթեմատիկական մոդելներ ծանոթ և անծանոթ իրավիճակներում.
-
կիրառի տարածական մարմինների մասին գիտելիքները կյանքում և տարբեր ուսումնական առարկաներ ուսումնասիրելիս.
-
մշակի խնդիրների արդյունավետ լուծումներ՝ կազմելով, կիրառելով տարբեր բարդության ալգորիթմներ, տրամաբանական դատողություններ և ֆիզիկական մոդելներ.
-
առաջադրի հետազոտական հարցադրումներ և վարկածներ, պլանավորի և իրականացնի հետազոտություններ՝ առաջարկելով համապատասխան մեթոդներ և բարելավման եղանակներ։ Վերլուծի ստացված տվյալները առկա գիտելիքի և պատկերացումների համատեքստում, կատարի վերացարկումներ և ընդհանրացումներ.
-
Կիրառի համալիր գիտելիք և անհրաժեշտ հմտություններէ տեխնոլոգիական զարգացման և տեղեկատվության բազմազանության պայմաններում կողմնորոշվելու համար
-
ճանաչի և պահպանի ակադեմիական ազնվություն տեղեկության աղբյուրներն օգտագործելիս.
-
ստեղծագործաբար և պատասխանատու կերպով կիրառի տեղեկատվական և թվային սարքերը որպես ժամանակակից աշխատանքային գործիք, իսկ համացանցը՝ որպես ուսումնական, համագործակցային և աշխատանքային հարթակ.
-
ուսումնասիրի և ընդլայնի սեփական ուսումնառության և փորձառության հնարավորությունները` դրսևորելով շարունակական ինքնազարգացման վարքագիծ.
-
վերլուծի իր ուսումնառության գործընթացը, ընտրի ինքնակրթության մեթոդներ և գնահատի դրանց արդյունավետությունը.
-
ուրիշների հետ համագործակցելով և ինքնուրույն մշակի և իրականացնի նախագծեր՝ ձեռք բերած գիտելիքը կամ գործնական արդյունքը ներկայացնելով տարբեր միջոցներով:
Ըստ տարրական, հիմնական և միջնակարգ կրթական աստիճանների վերջնարդյունքները հիմնականում ներկայացված են պարույրաձև զարգացման սկզբունքով: Օրինակ՝ տարրական կրթական աստիճանում տրված մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակություն ձևավորող «հասկանա իր առջև դրված խնդիրը, մշակի և կատարի քայլեր այն լուծելու համար.» վերջնարդյունքը հիմնական կրթական աստիճանի վերջնարդյունքում զարգանում է հետևյալ կերպ.
կառուցի և կիրառի տարբեր մաթեմատիկական մոդելներ, լուծի խնդիրներ՝ օգտագործելով պարզ ալգորիթմներ և տրամաբանական հիմնավորումներ.
Միջնակարգ կրթական աստիճանում պարույրաձև զարգացման արդյունքում ՀՊՉ-ում ներկայացված է հետևյալ վերջնարդյունքը. «մշակի խնդիրների արդյունավետ լուծումներ՝ կազմելով, կիրառելով տարբեր բարդության ալգորիթմներ, տրամաբանական դատողություններ և ֆիզիկական մոդելներ»:
Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության ձեվավորման և զարգացման մեթոդական մոտեցումներ
Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակության ձևավորումը հանրակրթական ծրագրի տարրական, հիմնական և միջնակարգ աստիճաններում առավել արդյունավետ իրականացնելու համար անհրաժեշտ է առաջնորդվել հետևյալ մեթոդական մոտեցումներով.
-
Որպես մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակությունը ձևավորող վերջնարդյունքների իրականացման արդյունավետ միջոց կարող է հանդես գալ միջառարկայական կապերի լայն կիրառումը, հատկապես «Մաթեմատիկա», «Կենսաբանություն», «Ես և շրջակա աշխարհը», «Թվային գրագիտություն և համակարգչային գիտություն», «Քիմիա», «Աշխարհագրություն», «Ֆիզիկա» առարկաների դասավանդման գործընթացում:
-
Որպես դասավանդման արդյունավետ մեթոդներ կարող են ծառայել գործնական և հետազոտական աշխատանքները, ուսումնական նախագծերը, ֆինանսական բովանդակության տարբեր խաղերը, բանավեճերը և այլն:
-
Գնահատման գործիքներից գերակայությունը պետք է տալ ձևավորող գնահատմանը, իսկ միավորային գնահատումը պետք է իրականացնել ուսումնական դրանց վերջնարդյունքները կրող ուսումնական առարկաների բովանդակության ամփոփիչ գնահատման համատեքստում: Առանձնակի ուշադրություն պետք է դարձնել ինքնուրույն հետազոտություններ կատարելու, դրա համար անհրաժեշտ տեղեկատվություն որոնելու և օգտագործելու կարողությունների ստուգմանը։